17/6/2017
Ευάρεστος τω Θεώ γενόμενος ηγαπήθη,
και ζων μεταξύ αμαρτωλών μετετέθη[1].
Καθήκον βαρύ και ευθύνη ιερή μας ανετέθη υπό του σεπτού Επισκόπου μας, τούτη την πενθηφόρο ημέρα, όπως καταθέσουμε επιμνημόσυνο λόγο τιμής κι ευγνωμοσύνης, ταπεινή αντιπελάργωση, προς τον μακαριστό Δάσκαλό μας και Πρωτοψάλτη του Μητροπολιτικού μας Ναού, Μιχαήλ Μελέτη, καθώς, οσονούπω, συμπληρώνονται σαράντα ημέρες από την εις Κύριον εκδημία του.
Σεβασμιώτατοι Αρχιερείς, Σεβαστοί Πατέρες, θεόλεκτη των Ιεροψαλτών χορεία, αγαπητοί αδελφοί,
Η Αγία μας Εκκλησία, παλαιόθεν, φρόντισε για την καλλιέργεια και ανάπτυξη της ψαλτικής τέχνης και της βυζαντινής μουσικής, προκειμένου να επενδύσει μελωδικά τα αριστουργήματα της βυζαντινής υμνογραφίας και να τα καταστήσει μεθεκτά και εύληπτα από τον λαό του Θεού, για να διακονηθεί, έτσι, η πεμπτουσία της εκκλ/κής ζωής, που δεν είναι άλλη από την λογική Λατρεία του Θεού. Στον σκοπό αυτό συνέβαλαν, διαχρονικά, άγιοι υμνωδοί και υμνογράφοι, περίφημοι συνθέτες και μελοποιοί, ονομαστοί δάσκαλοι και Ιεροψάλτες, που ανέλαβαν, με φόβο Θεού, το ιερό έργο της διατήρησης, ανανέωσης και μεταφύτευσης, από γενιά σε γενιά, της μεγάλης Βυζαντινής μουσικής παράδοσης της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας.
Και ο τόπος μας, η Εκκλησία της Δημητριάδος, ευλογήθηκε σπάταλα από τον Θεό και στον τομέα αυτό, καθώς η Χάρις Του την πλούτισε με σπουδαίες ιεροψαλτικές προσωπικότητες, που ανέλαβαν να διδάξουν την Βυζαντινή Μουσική, να διακονήσουν τα ιερά αναλόγια και να στολίσουν την Θεία Λατρεία, αφήνοντας ανεξίτηλο το στίγμα του έργου και της προσφοράς τους στην επαρχία μας και όχι μόνο. Μία τέτοια προσωπικότητα ήταν ο μεγάλος Πρωτοψάλτης και Δάσκαλός μας Μιχάλης Μελέτης, ο κορυφαίος των μαθητών του αξέχαστου Μανώλη Χατζημάρκου, ο πρώτος του χορού των ιεροψαλτών μας, ο οποίος, από κοινού με μία σειρά ομογάλακτων δασκάλων και ιεροψαλτών της γενιάς του, έφερε εις πέρας το καθήκον του, μη αμελώντας του πληθωρικού χαρίσματός του, αλλά κοινωνώντας το στους πολυπληθείς ευεργετηθέντες μαθητές του και στους εκστασιασμένους εκκλησιαζομένους ακροατές του, για σαράντα πέντε ολόκληρα χρόνια, ως Πρωτοψάλτης της Παντάνασσας Πατρών, της Ευαγγελίστριας Νέας Ιωνίας και επί τριακονταεπταετία, του Ιερού Μητροπολιτικού μας Ναού.
Είχαμε την Θεία ευλογία και την υψίστη τιμή να μαθητεύσουμε παρά τους πόδας του τα τελευταία τριάντα έξι χρόνια και να γίνουμε μέτοχοι της αγάπης του για την ψαλτική και του ακατάλυτου πόθου του αυτή να προαχθεί, να παραμείνει ζωντανή κι ελκυστική για τους νέους. Ζήσαμε και απολαύσαμε το ιεροψαλτικό του μεράκι, που όσο εκείνος μεγάλωνε, αυτό δυνάμωνε. Νιώσαμε ιερό δέος, επί τω ακούσματι της καλλικέλαδης φωνής του, για την οποία δικαίως ονομάστηκε από τον Επίσκοπό μας «το αηδόνι του Θεού και του Αγίου Νικολάου». Βιώσαμε, ως κληρικός, την εξαίσια εμπειρία της συλλειτουργίας, που η επιβλητική ιεροψαλτική παρουσία του την μετέτρεπε σε επί γης εικόνα του Παραδείσου. Γευθήκαμε τη χαρά των ιερών Πανηγύρεων του Προστάτου Αγίου μας Νικολάου, τον οποίο ύμνησε με την ψυχή του, όλα τα χρόνια της ζωής του. Ακολουθήσαμε μαζί του την πορεία προς τον Γολγοθά, τ’ αξέχαστα εκείνα βράδια της Μεγάλης Εβδομάδας, ακούγοντάς τον να θρηνεί το Πάθος, ψάλλοντας, με όλη την ύπαρξή του, το «Εξέδυσάν με» και αποδίδοντας, με ενθουσιασμό, τον παιάνα της Αναστάσεως.
Έχοντας, λοιπόν, αυτήν την προσωπική πολυετή εμπειρία και παράλληλα, έχοντας διαμορφώσει ιδιαίτερη πνευματική σχέση κι επικοινωνία μαζί του, μπορούμε να καταθέσουμε σήμερα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Μακαριστού Δασκάλου μας, που θα συνιστούν στο διηνεκές την πνευματική παρακαταθήκη και διδασκαλία του, προς όλους εμάς τους μαθητές και συνεχιστές του έργου του.
Ο αξέχαστος Δάσκαλος και Πρωτοψάλτης μας Μιχάλης Μελέτης διέθετε εγγενή ευλάβεια και ευσέβεια, την οποία διδάχθηκε παιδιόθεν από την απλή, υπερπολύτεκνη και ταπεινή πατρογονική οικογένειά του και καλλιέργησε καθ΄ όλη τη διάρκεια του βίου του. Γνώριζε ότι εκείνος που επιλέγει να υμνεί τον Θεό, οφείλει να έχει συνειδητή πίστη και πρακτική χριστιανική ζωή. Έτσι, αυτός που ήταν ως Πρωτοψάλτης, ό,τι εξέπεμπε κάθε φορά, που με φόβο Θεού, ανέβαινε στο αναλόγιό του, το ίδιο ήταν και στην προσωπική και οικογενειακή του ζωή, ως στοργικός σύζυγος, υπέροχος πατέρας, και λατρεμένος παππούς. Η πίστη, το λατρευτικό ήθος, η συνειδητή Μυστηριακή ζωή, η σύνδεσή του με αγίους Πνευματικούς Πατέρες, η αγάπη του για τα μοναστήρια μας, η τακτική συμμετοχή του στη Θεία Ευχαριστία, τον κατέστησαν τύπο και υπόδειγμα για τους πιστούς, κυρίως δε για την οικογένειά του, στην οποία δόθηκε με θυσιαστική αγάπη, καταλιπών επιγόνους που κοσμούν και θα κοσμήσουν και στο μέλλον τα ιερά αναλόγιά μας και τιμούν την εκπαίδευση, φέροντας, με τιμή και εν Κυρίω καύχηση, το όνομά του.
Ο αλησμόνητος Δάσκαλος και Πρωτοψάλτης μας Μιχάλης Μελέτης διέθετε αυθεντικό εκκλησιαστικό φρόνημα. Είχε επίγνωση ότι δεν είναι υπάλληλος κάποιου κρατικού οργανισμού ή ιδρύματος, αλλά κατώτερος Κληρικός της Εκκλησίας μας· ότι αποτελεί τμήμα ενός ιερού Σώματος, ενός πανάρχαιου πολιτεύματος, που έχει λάβει την αποστολή από τον Θεό να υπηρετεί. Δεν έψαλε για να ζήσει, ζούσε για να ψάλει. Γι΄ αυτό δικαίωσε απολύτως τον ψαλμικό λόγο, που χαράχτηκε στον τάφο του, ψαλώ τω Θεώ μου έως υπάρχω[2]. Αναγνώριζε την ιεραρχική τάξη της Εκκλησίας μας, τιμούσε τον Επίσκοπο, σεβόταν τους ιερείς και αυτό το φρόνημα δίδασκε στους μαθητές του.
Ο ανυπέρβλητος Δάσκαλος και Πρωτοψάλτης μας Μιχάλης Μελέτης είχε πλήρη συναίσθηση της ιερότητας του διακονήματός του. Γνώριζε ότι, κάθε φορά που ανέρχεται τις κλίμακες του αναλογίου, έπρεπε να υπερβεί τον εαυτό του και να ψάλει τους ύμνους, εξ ονόματος του λαού. Μπροστά σ΄ αυτή την προοπτική, ένιωθε το βάρος της ευθύνης, διεκατείχετο από φόβο και τρόμο, για το υψηλό έργο που η Εκκλησία ανέθεσε στους ώμους του. Ψάλλοντας τους ύμνους, απαγγέλλοντας τα αναγνώσματα, μεταρσιωνόταν, γινόταν μυσταγωγός. Γι΄ αυτό, ουδέποτε έκανε επίδειξη των αμίμητων και πληθωρικών φωνητικών του προσόντων, αλλά έψαλε με ευλάβεια, σεμνότητα και ταπείνωση, έχοντας επίγνωση ότι οι ύμνοι είναι η προσευχή της Εκκλησίας, είναι η προσευχή του λαού, που εκείνος είχε την ευθύνη να ανεβάζει καθαρή κι ευλαβική στο θρόνο του Θεού.
Ο αξεπέραστος Δάσκαλος και Πρωτοψάλτης μας Μιχάλης Μελέτης ασκούσε το ιερό λειτούργημά του με θαυμαστή επιμέλεια και διαρκή προετοιμασία. Δεν αρκέστηκε στην πληθωρική εμπειρία του, δεν επαναπαύθηκε στην τεράστια δεξαμενή των μουσικών γνώσεών του, αλλά προετοιμαζόταν πάντοτε, πριν από κάθε ακολουθία, Λειτουργία και Πανήγυρη. Είναι αμέτρητες οι φορές, που επισκεπτόμενοι την οικία του, τον βρήκαμε απορροφημένο πάνω από τα μουσικά βιβλία και τις παρτιτούρες, να ψάλει, να διορθώνει, να προετοιμάζει τον εαυτό του, τα παιδιά και τα εγγόνια του, προκειμένου να επιτελέσει το καθήκον του με την μεγαλύτερη δυνατή τελειότητα. Ηχούσε, ως φαίνεται, ισχυρή μέσα του η προειδοποίηση του Προφήτου, επικατάρατος πας ο ποιών τα έργα Κυρίου αμελώς[3].
Ο ασύγκριτος Δάσκαλος και Πρωτοψάλτης μας Μιχάλης Μελέτης ήταν ένας στοργικός και επίμονος μουσικός παιδαγωγός, που μας δίδαξε όχι μόνο τον τρόπο, αλλά κυρίως, το ήθος του ψάλειν. Η σχέση του με τους μαθητές του δεν ήταν τυπική και συμβατική, αλλά ουσιαστική, προσωπική και πατρική. Νοιαζόταν για τον κάθε μαθητή του προσωπικά, για την εν γένει πρόοδό του, για την επαγγελματική του αποκατάσταση, για την προαγωγή της ιεροψαλτικής παρουσίας του, συνέδραμε στην επίλυση των προβλημάτων του καθενός, όπου αυτό ήταν εφικτό. Γι΄ αυτό και αγαπήθηκε τόσο από όλους μας, γιατί μίλησε στις καρδιές μας και άγγιξε τις ψυχές μας.
Ο πολυσέβαστος Δάσκαλος και Πρωτοψάλτης μας Μιχάλης Μελέτης ήταν άνθρωπος ταπεινός και σεμνός. Γνώριζε ότι διέθετε σπάνιας ομορφιάς, έκτασης και ποιότητος φωνητικό τάλαντο, ουδέποτε, όμως, επέδειξε έπαρση γι΄ αυτό ή ισχυρίστηκε ότι είναι δικό του κατόρθωμα. Είχε ακλόνητη επίγνωση ότι είναι δώρο του Θεού, γι’ αυτό και ηχούσαν διαρκώς στ΄ αυτιά του οι λόγοι του Αποστόλου Παύλου, τί έχεις ο ουκ έλαβες; Ει δε και έλαβες τί καυχάσαι ως μη λαβών;[4]. Ήξερε ότι η έπαρση για τα δώρα του Θεού αποτελεί ανεπίτρεπτο σφετερισμό αλλότριας δόξας, συνιστά ύβρη κατά του Δωρεοδότου. Είχε συναίσθηση ότι, ποιο το όφελος, εάν ο ιεροψάλτης τους άλλους οδηγεί στον ουρανό, με τη γλυκειά φωνή του, αποκλείει, όμως, τον εαυτό του, λόγω εγωισμού, επιδείξεως και κενοδοξίας, από τα ουράνια αγαθά; Ποιο το κέρδος, αν διευκολύνει την ανάταση της ψυχής των άλλων, μόνον, ο ίδιος, όμως, παραμένει θλιβερός πεζοπόρος της γης; Γι’ αυτό έψαλε πάντοτε τω Θεώ του και όχι τω εαυτώ του. Παράλληλα, η σεμνότητά του ήταν τέτοια, ώστε δεν απασχόλησε ποτέ αρνητικά την κοινή γνώμη. Δεν ταλαιπώρησε ποτέ την Εκκλησία με ανάρμοστες και ασυμβίβαστες, προς την ιδιότητά του, συμπεριφορές. Δεν επεζήτησε ποτέ τιμές και πρωτοκαθεδρίες. Δεν διεκδίκησε ποτέ βαρύγδουπους τίτλους και ιεροψαλτικά αξιώματα. Έφθασε στην κορυφή εντελώς φυσιολογικά, γιατί το άξιζε, με το σπαθί του, με την εργατικότητα και το μεράκι του, με τη σεμνότητά του. Δεν του χαρίστηκε κανείς. Ό,τι κατάφερε, το πέτυχε με την αξία του και τους κόπους μιας ολόκληρης ζωής, κατακτώντας την ευγνωμοσύνη της Εκκλησίας και την αναγνώριση του λαού.
Ο Μακαριστός Δάσκαλος και Πρωτοψάλτης μας Μιχάλης Μελέτης μας δίδαξε και με τον τρόπο της εξόδου του απ’ αυτή τη μάταιη ζωή. Όσοι είχαμε την ευλογία να παρακολουθήσουμε, εκ του σύνεγγυς, το ανέβασμά του στον Γολγοθά της ασθενείας, γευθήκαμε τους γλυκείς καρπούς μιας άλλης διδαχής, ίσως ανώτερης και ποιοτικότερης της μουσικής και ιεροψαλτικής. Ζήσαμε κοντά του την εμπειρία της Ανάστασης! Μας δίδαξε την χριστιανική αντιμετώπιση του πόνου, την υπομονή στις θλίψεις και στις δοκιμασίες της ζωής. Μας έμαθε, ως άλλος Χριστόδουλος, να έχουμε εμπιστοσύνη στο θέλημα του Θεού και υπακοή στις επιλογές Του. Προετοιμάστηκε για το τέλος, με επιμέλεια και προσωπική πνευματική φροντίδα, προετοιμάζοντας και όλους γύρω του κι έφυγε ήρεμος και ειρηνικός, στην αγκαλιά των παιδιών του, που έψαλαν για λογαριασμό του.
Έφυγε νωρίς, για να υποδεχθεί μια εξίσου σπουδαία εκκλησιαστική προσωπικότητα, που άφησε ανεξίτηλο το στίγμα της στη σύγχρονη ιστορία του Μητροπολιτικού μας Ναού, τον πολιό Γέροντα και νέο κτήτορα της Ιεράς Μονής Παμμεγίστων Ταξιαρχών Πηλίου, Πρωτοπρεσβύτερο Αντώνιο Ζούπη, ο οποίος, μόλις προ ολίγων ημερών, ταξίδεψε εκ των προσκαίρων στα αιώνια. Ενωμένοι και πάλι θα συνεχίζουν την αέναη συλλειτουργία, κοσμώντας ο ένας το αναλόγιο και ο άλλος το θυσιαστήριο της νοητής Βασιλικής του Παραδείσου, έχοντας γίνει ένα με τους υμνωδούς, που ερμήνευσαν, με τους Αγίους, που ύμνησαν, με τους Αγγέλους, που μιμήθηκαν, με τον Χριστό, που λάτρεψαν. Η φωνή τους έπαψε να ηχεί στους θόλους του Αγίου Νικολάου, δε θα πάψει, όμως, ποτέ να ηχεί και να δονεί τις καρδιές μας.
Αιωνία τους η μνήμη!
[1] Σοφ. Σολομώντος 4,10
[2] Ψαλμ. 145,2
[3] Ιερ. 48,10
[4] Α΄ Κορ. 4,7